|
Farmakolojiye giriş
|
1 |
Preklinik (Teorik) |
1 |
Prof. Dr. Ayşe Saide Şahin |
Farmakoloji ilaç ve ilaçların biyolojik sistemle etkileşmesini araştıran bilim dalıdır. İlaçlar doğal kaynaklardan veya sentez yoluyla üretilebilir. İlaçlar ile radikal, semptomatik,koruyucu veya idame tedavi yapılabilir. Yeni ilaçların geliştirilmesi için preklinik çalışmalar ve Fzaz çalışmaları yapılır. |
Farmakolojinin çalışma alanı, bölümleri ve ilaç kaynakları,tedavi şekilleri, özellikleri ve yeni ilaç geliştirilmesi ile ilgili bilgi sahibi olur. |
|
İlaçların absorbsiyon ve veriliş yolları
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
2 |
Prof. Dr. Ayşe Saide Şahin |
İlaçlar lokal ya da sistemik etki oluşturmak amacıyla farklı yollardan uygulanabilir. Uygulama yerine göre ilaçların etkili olduğu bölge ve etkinin başlama süresi değişiklik gösterir. |
İlaçların uygulama yolları ve uygulama yerine göre ilacın absorpsiyonu ile ilgili özelliklerin öğrenilmesi |
|
İlaçların dağılımı
|
1 |
Preklinik (Teorik) |
3 |
Prof. Dr. Salim Yalçın İnan |
İlaçların etkili olabilmeleri için vücuttaki çeşitli yapılara dağılmaları gerekir. İlaçlar genellikle plazma proteinlerine bağlanarak etkilerini gösterir. Bunun yanında bazı ilaçlar çeşitli dokularda birikebilir. Dokulardan geçen kan akımı dağılımı etkileyen faktörlerden birisidir. |
İlaçların vücuttaki dağılımları, dağılımı etkileyen faktörler, sekestrasyon, redistribüsyon gibi kavramlar hakkında bilgi sahibi olmalı |
|
İlaç metabolizması ve genetik
|
1 |
Preklinik (Teorik) |
4 |
Dr. Öğr. Üy. İpek Duman |
Bireyler ve toplumlar arasındaki genetik farklılıklarda ilaç etkisinin farklılık göstermesi farmakogenetik adı altında incelenir. Genetik Faktörler, bireylerde başta metabolizma ve taşıyıcı proteinler (transportör) olmak üzere, ilacın farmakokinetik özelliklerini ve farmakodinamik olarak reseptörler, iyon kanalları, enzimler aracılığı ile hedef hücrelerdeki yapıların niteliği veya niceliğini değiştirir. İlaç etkisini değiştiren durumların bir kısmı polimorfizmler, bir kısmı da nadir fenotipler olarak tanımlanır. Farmakogenetik bilgiler her bir hastanın kalıtımsal olarak belirli ilaçları metabolize edebilme, atabilme ve cevap verebilme yeteneğini saptanmasına olanak vererek tedavinin bireyselleştirilmesine ve en uygun tedavi rejiminin uygulanabilmesine olanak sağlar. |
Farmakogenetik olarak ilaçlara hastaların verdiği yanıtın genetik yapıya göre değişmesi, ilaç farmakokinetiğinde ve farmakodinamiğinde önemli değişikliklere yol açan genetik polimorfizmler ve ilaçların etkileri, dozu, yan etkileri açısından tedavinin bireyselleştirilmesinin önemi hakkında bilgi sahibi olmalı |
|
İlaçların metabolizması
|
1 |
Preklinik (Teorik) |
5 |
Prof. Dr. Salim Yalçın İnan |
İlaçların vucuttan atılabilmeleri ve/veya etkili metabolitlerine dönüşebilmeleri için metabolize edilmeleri gerekmektedir. CYP enzimleri başta olmak üzere çok farklı mekanizmalar ilaçların metabolizma sürecinde rol oynar. |
İlaçların metabolizması, bu aşamada gerçekleşen hücresel olaylar hakkında bilgi sahibi olmalı |
|
İlaçların itrahı
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
6 |
Prof. Dr. Kısmet Esra Nurullahoğlu Atalık |
İlaçlar ve metabolitlerinin vücuttan itrahı başlıca böbrekler aracılığı ile idrar içine olur. Böbreklerden itrah başlıca, glomerüler filtrasyon ve tübüler salgılanma şeklindedir. Tübüler reabsorpsiyon, ilaçların itrahını etkileyen böbrekler ile ilgili bir olaydır. |
ÖĞRENİM HEDEFİ: Renal itrah yollarının; glomerüler filtrasyon, tübüler sekresyon ve tübüler reabsorpsiyon arasındaki farkları bilir. |
|
Farmakokinetik ilaç etkileşmeleri
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
7 |
Prof. Dr. Ayşe Saide Şahin |
Farmakokinetik etkileşme, bir ilacın diğerinin absorpsiyon, dağılım, metabolizma veya itrahını değiştirmesidir. İlacın vücut sıvılarındaki dolayısıyla etki yerindeki derişiminin değişmesi sonucu ilaç etkisinde artma veya azalma olabilir. İlaçla veya hasta ile ilgili birçok faktör farmakokinetik etkileşme olasılığını artırmaktadır. |
Farmakokinetik ilaç etkileşmelerini tanımlar, sınıflandırır, mekanizmalarını, sonuçlarını ve klinikteki önemini açıklar. |
|
Farmakodinamik ilaç etkileşmeleri
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
8 |
Prof. Dr. Ayşe Saide Şahin |
İlaç etkileşmeleri tedavide kullanılan bir ilacın diğerinin etkisini nitel ya da nicel olarak değiştirmesidir. Bir ilacın etkisini artırmak veya yan etkilerini azaltmak için bazı durumlarda istenerek oluşturulur ancak genellikle ilaç etkileşmeleri hasta için zararlı olur ve ciddi tehlikeler yaratabilir. Farmakodinamik ilaç etkileşmeleri antagonizma veya sinerjizma olmak üzere iki grupta incelenir. Antagonizma; kimyasal, fizyolojik ve farmakolojik olarak; sinerjizma ise sumasyon ve potansiyalizasyon olarak sınıflandırılır. |
İlaç etkileşmelerini sınıflandırır, farmakodinamik etkileşme türleri, mekanizmaları, önemi ve sonuçlarını açıklar. |
|
İlaç etkisini değiştiren faktörler
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
9 |
Dr. Öğr. Üy. İpek Duman |
İlaçların vücuttaki etkisi, vücut ağırlığı ve dağılım hacmi, yaş, cinsiyet, veriliş yolu, çevresel faktörler ve diyet, genetik faktörler ve hastalıklar gibi birçok faktör tarafından değiştirilebilir. Farmakokinetiği değiştiren faktörler ilacın etki yerindeki konsantrasyonunu, enzimlerinin etkinliğini değiştirir, biyoyararlanımı etkiler. Farmakodinamiği değiştiren faktörler hedef organ veya hücrelerin yanıt verme yeteneğini genellikle reseptör dansitesini etkileyerek değiştirirler. Reseptör sayı ve duyarlığının ve reseptör sonrası olayların değişmesi etkiyi değiştirir. Bu değişimlerin dikkate alınması, tedavi yanıtının öngörülmesine, tedavi dozu, kullanılacak ilaç türü ve yan etkilerin belirlenmesine, yani tedavinin bireyselleştirilmesine olanak verebilir. Sonuçta dozlamın (dozun miktarı ve dozlar arası sıklığın) hastaya göre ayarlanması ve dozun bireyselleştirilmesi gerekir. |
İlaçların farmakokinetiğini ve farmakodinamiğini etkileyerek konsantrasyonunu, reseptör dansitesini, hedef organ veya hücrelerin yanıtlarını ve ilaca duyarlığı yoluyla etkisini değiştiren faktörler konusunda bilgi sahibi olmalı |
|
Eikozanoidler I
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
10 |
Dr. Öğr. Üy. İpek Duman |
Eikozanoidler, hücre membran fosfogliseridlerindeki 20 karbon atomlu poliansatüre yağ asitlerinden türeyen ve güçlü biyolojik etkinlik gösteren araşidonik asit türevi endojen maddelerdir. Eikozanoidler, araşidonik asit ve ve diğer prekürsör yağ asitlerinden oluşmalarında rol oynayan enzim türüne göre siklooksijenaz ürünleri, lipoksijenaz ürünleri ve p450 monoksijenaz ürünleri şeklinde üç ana gruba ayrılırlar. Etkilerinin çeşitliliği ile dokularda çok sayıda ve çeşitli fizyolojik yanıtlara neden olan otakoidlerdir. İnflamatuar reaksiyonda en önemli mediyatörler ve modülatörler arasındadırlar. Temel olarak eikozanoidler prostaglandinler, tromboksanlar ve lökotrienlerdir. Kısa yarı ömürlü bileşikler olarak sentezlendikleri hücreler (otokrin) ve komşu (parakrin) hücrelerin membranlarında lokalize reseptörler aracılığı ile etki gösterirler; bu etkilere cAMP ve cGMP aracılık eder. |
Eikozanoidler (Lipit Türevi Otakoidler)’in yapısı ve biyosentezi, metabolizması, eikozanoid reseptörleri ve eikozanoidlerin etki mekanizması, farmakolojik ve fizyolojik etkileri, patolojik olaylardaki rolleri, ilaç olarak kullanılan prostaglandinler, eikozanoid sentezini ve reseptörlerini bloke eden ilaçların etki mekanizmaları, endikasyonları ve klinik kullanımı hakkında bilgi sahibi olmalı |
|
Eikozanoidler II
|
1 |
Preklinik (Teorik) |
11 |
Dr. Öğr. Üy. İpek Duman |
Eikozanoidler, hücre membran fosfogliseridlerindeki 20 karbon atomlu poliansatüre yağ asitlerinden türeyen ve güçlü biyolojik etkinlik gösteren araşidonik asit türevi endojen maddelerdir. Eikozanoidler, araşidonik asit ve ve diğer prekürsör yağ asitlerinden oluşmalarında rol oynayan enzim türüne göre siklooksijenaz ürünleri, lipoksijenaz ürünleri ve p450 monoksijenaz ürünleri şeklinde üç ana gruba ayrılırlar. Etkilerinin çeşitliliği ile dokularda çok sayıda ve çeşitli fizyolojik yanıtlara neden olan otakoidlerdir. İnflamatuar reaksiyonda en önemli mediyatörler vemodülatörler arasındadırlar. Temel olarak eikozanoidler prostaglandinler, tromboksanlar ve lökotrienlerdir. Kısa yarı ömürlü bileşikler olarak sentezlendikleri hücreler (otokrin) ve komşu (parakrin) hücrelerin membranlarında lokalize reseptörler aracılığı ile etki gösterirler; bu etkilere cAMP ve cGMP aracılık eder. |
Eikozanoidler (Lipit Türevi Otakoidler)’in yapısı ve biyosentezi, metabolizması, eikozanoid reseptörleri ve eikozanoidlerin etki mekanizması, farmakolojik ve fizyolojik etkileri, patolojik olaylardaki rolleri, ilaç olarak kullanılan prostaglandinler, eikozanoid sentezini ve reseptörlerini bloke eden ilaçların etki mekanizmaları, endikasyonları ve klinik kullanımı hakkında bilgi sahibi olmalı |
|
İlaçların etki mekanizmaları
|
1 |
Preklinik (Teorik) |
12 |
Prof. Dr. Salim Yalçın İnan |
İlaçların biyolojik sistemler üzerindeki etkileri çeşitli mekanizmalar aracılığı ile olmaktadır. İlaçlar temel etkilerini selüler veya subselüler düzeyde yapabilir. |
İlaçların genel etki mekanizmaları hakkında bilgi sahibi olmalı |
|
İlaç reseptörleri
|
1 |
Preklinik (Teorik) |
13 |
Prof. Dr. Kısmet Esra Nurullahoğlu Atalık |
Reseptörler farklı özellikleri (hücrelerde bulundukları yerler, konformasyonları, aktive edildikleri ligand, v.b. ) bakımından sınıflandırıldıkları gibi, sinyal transdüksiyonu özelliklerine göre de sınıflandırılırlar. |
ÖĞRENİM HEDEFİ: G proteinine bağlı reseptörleri, iyon kanalı oluşturan reseptörler, enzim ile kenetli/katalitik aktivitesi olan reseptörleri ve sitozolik/nükleer reseptörleri bilir. |
|
İlaç reseptör etkileşimleri
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
14 |
Prof. Dr. Kısmet Esra Nurullahoğlu Atalık |
Reseptör, etkin endojen maddeleri ya da onlara yapıca benzeyen ilaç moleküllerini yüksek afinite ile reversibl bağlayıp, hücresel etkinin başlamasına aracılık eden moleküllerdir. Hücre membranında, sitoplazma/çekirdekte bulunabilirler. Kimyasal sinyal, efektör makromoleküllere biyolojik sinyal şeklinde aktarılır; postreseptör olayları oluşur. |
ÖĞRENİM HEDEFİ : Agonist, antagonist ve reseptör kavramlarını bilir. Reseptör alt tiplerini ve yerleşim yerlerini sayarak, sinyal transdükleme sistemini ; postreseptör olayları açıklar.
|
|
İlaçların toksik etkileri I
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
15 |
Prof. Dr. Ayşe Saide Şahin |
Advers ilaç reaksiyonu bir ilacın tıbbi amaçla kabul edilen normal dozlarda kullanımı sırasında oluşan amaçlanmamış ve zararlı etkilerdir.Yalın ve özel toksik etkiler, ilaç alerjisi, dayanıksızlık-aşırı duyarlılık reaksiyonları, idiyosenkrazi-genetik farklılıklara bağlı etkiler olarak sınıflandırılır. Yalın toksik etkiler ise fonksiyonel, biyokimyasal ve yapısal toksik etkiler olarak gruplandırılabilir. |
Advers ilaç reaksiyonları ile ilgili tanımların bilinmesi toksik etkilerin genel sınıflandırılması; yalın toksik etkilerı ve özelliklerinin öğrenilmesi |
|
İlaçların toksik etkileri II
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
16 |
Prof. Dr. Ayşe Saide Şahin |
Özel toksik etkiler mutajenik, teratojenik ve karsinojenik toksik etkiler olarak 3 grupta incelenir. İlaca bağlı mutasyon karsinojenik etkiye zemin oluşturabilir. Teratojenik etki gebeler tarafından ilaç kullanıldığında fötusta malformasyon veya ölüme kadar gidebilen kalıcı bozukluklar oluşmasıdır. İlaç veya metabolitinin proteinlerle birleşerek antijenik özellik kazanması da alerjik etkilere neden olur. |
Özel toksik etkiler, ilaç alerjisi, dayanıksızlık-aşırı duyarlık reaksiyonları ve idiyosenkrazi-genetik farklılığa bağlı istenmeyen ilaç etkilerinin öğrenilmesi |
|
Histamin
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
17 |
Prof. Dr. Kısmet Esra Nurullahoğlu Atalık |
Histamin amin yapılı bir otakoiddir. H1 reseptörler aracılığıyla allerjik reaksiyonlar, H2 reseptörler ile de mide asid salgısını artırır. H1 reseptör antagonistleri iki kuşak halinde incelenir.Birinci kuşak antihistaminikler lipofilik yapıda olup sedasyon oluştururlar. H2 reseptör blokerleri, histaminin midedeki
asit salgılanmasını stimüle eden etkisini güçlü bir şekilde bloke ederler. Mast hücresi stabilizatörleri ise mast hücrelerinin membranını stabilize ederek histaminin salıverilmesini inhibe ederler. |
Öğrenim Hedefi: Histaminin, agonist ve antagonistlerinin, ayrıca mast hücresi stabilizatörlerinin farmakolojik özelliklerini, endikasyonlarını, yan etkilerini, kontrendikasyonlarını ve ilaç etkileşmelerini bilir. |
|
Antihistaminik ilaçlar
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
18 |
Prof. Dr. Ayşe Saide Şahin |
Burayı silerek dersin ÖZETİ ni (tercihen üç beş cümle) giriniz. |
Burayı silerek dersin ÖĞRENİM HEDEFİ ni (tercihen uzun olmayan tek bir cümle) giriniz. |
|
Peptid yapılı otakoidler ve NO I
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
19 |
Dr. Öğr. Üy. İpek Duman |
Otakoidler, yakın çevresindeki hücreleri etkileyen, hücreler arasında çok kısa mesafeli iletişimin yerel aracı molekülleridir. Ayrıca, nöronal uyarı aşırımında bir nörotransmitter gibi ya da genel dolaşıma katılarak bir hormon gibi işlev yapabilmektedir. Otakoidler içinde peptid yapıdakilerden farmakolojik olarak önemli olanlar: Anjiotensinler, Kininler, Endotelinler, Natriüretik peptidler ve Ürotensin II’dir. Nitrik oksit (NO), endotelden başka, birçok hücrede sentezlenip salıverilen ve önemli işlevler üstlenen gaz molekülü bir aracı maddedir. Bu derste, bahsedilen otakoidlerin fizyolojik ve patolojik süreçlerdeki rolleri, reseptör ve post-reseptör olayları ve tedavi yaklaşımları incelenmektedir. |
Peptid yapılı otakoidler ve nitrik oksit (NO) ile ilgili temel kavramlar, reseptörleri ve etki mekanizmaları, fizyolojik ve patolojik süreçlerdeki rolleri, tedavi yaklaşımlarında kullanılan ilaçların temel etki mekanizmaları, endikasyonları ve klinik kullanımı hakkında bilgi sahibi olmalı |
|
Peptid yapılı otakoidler ve NO II
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
20 |
Dr. Öğr. Üy. İpek Duman |
Otakoidler, yakın çevresindeki hücreleri etkileyen, hücreler arasında çok kısa mesafeli iletişimin yerel aracı molekülleridir. Ayrıca, nöronal uyarı aşırımında bir nörotransmitter gibi ya da genel dolaşıma katılarak bir hormon gibi işlev yapabilmektedir. Otakoidler içinde peptid yapıdakilerden farmakolojik olarak önemli olanlar: Anjiotensinler, Kininler, Endotelinler, Natriüretik peptidler ve Ürotensin II’dir. Nitrik oksit (NO), endotelden başka, birçok hücrede sentezlenip salıverilen ve önemli işlevler üstlenen gaz molekülü bir aracı maddedir. Bu derste, bahsedilen otakoidlerin fizyolojik ve patolojik süreçlerdeki rolleri, reseptör ve post-reseptör olayları ve tedavi yaklaşımları incelenmektedir. |
Peptid yapılı otakoidler ve nitrik oksit (NO) ile ilgili temel kavramlar, reseptörleri ve etki mekanizmaları, fizyolojik ve patolojik süreçlerdeki rolleri, tedavi yaklaşımlarında kullanılan ilaçların temel etki mekanizmaları, endikasyonları ve klinik kullanımı hakkında bilgi sahibi olmalı |
|
İlaçların farmasötik şekilleri
|
1 |
Preklinik (Teorik) |
21 |
Prof. Dr. Ayşe Saide Şahin |
İlaçlar sistemik ve lokal etki oluşturmak amacıyla 3 şekilde hazırlanır. Bunlar: Oficinal, Majistral ilaçlar ve Müstahzarlardır. Oficinal ilaçlar Farmakopedeki formüle göre reçete edilen ve eczanede hazırlanan preparatlardır. Majistral ilaçlar hekimin reçeteye yazdığı formüle göre hazırlanır. Müstahzar ise ilaç firması tarafından hazırlanan ve firmanın verdiği ticari isimle satışa sunulur. İlaçların farmasötik şekilleri ise katı, yarı katı sıvı, ilaç şekilleri, aerosol ve transdermal terapötik sistem olarak gruplandırılır. |
İlaçların hazırlanış şekillerini, farmasötik ilaç şekillerini ve bu farmasötik şekillerin özelliklerini bilir. |
|
Reçete yazma
|
2 |
Preklinik (Teorik) |
22 |
Prof. Dr. Ayşe Saide Şahin |
Burayı silerek dersin ÖZETİ ni (tercihen üç beş cümle) giriniz. |
Burayı silerek dersin ÖĞRENİM HEDEFİ ni (tercihen uzun olmayan tek bir cümle) giriniz. |
|
İlaçların metabolizması
|
100 |
Preklinik (Teorik) |
100 |
Prof. Dr. Salim Yalçın İnan |
İlaçların vucuttan atılabilmeleri ve/veya etkili metabolitlerine dönüşebilmeleri için metabolize edilmeleri gerekmektedir. CYP enzimleri başta olmak üzere çok farklı mekanizmalar ilaçların metabolizma sürecinde rol oynar. |
İlaçların metabolizması, bu aşamada gerçekleşen hücresel olaylar hakkında bilgi sahibi olmalı |
|
İlaçların etki mekanizmaları
|
100 |
Preklinik (Teorik) |
100 |
Prof. Dr. Salim Yalçın İnan |
İlaçların biyolojik sistemler üzerindeki etkileri çeşitli mekanizmalar aracılığı ile olmaktadır. İlaçlar temel etkilerini selüler veya subselüler düzeyde yapabilir. |
İlaçların genel etki mekanizmaları hakkında bilgi sahibi olmalı |
|
İlaçların dağılımı
|
100 |
Preklinik (Teorik) |
100 |
Prof. Dr. Salim Yalçın İnan |
İlaçların etkili olabilmeleri için vücuttaki çeşitli yapılara dağılmaları gerekir. İlaçlar genellikle plazma proteinlerine bağlanarak etkilerini gösterir. Bunun yanında bazı ilaçlar çeşitli dokularda birikebilir. Dokulardan geçen kan akımı dağılımı etkileyen faktörlerden birisidir. |
İlaçların vücuttaki dağılımları, dağılımı etkileyen faktörler, sekestrasyon, redistribüsyon gibi kavramlar hakkında bilgi sahibi olmalı |
