| İlaçların istenmeyen etkileri/ilaç etkileşimleri |
Yaşla birlikte hastalık oranı ve bunların bir arada görülme sıklıklarının artması, ilaç kullanımını artıran en önemli faktör. Polifarmasi; çoklu ilaç kullanımı yaşlanma ile birlikte artmakta; ilaç etkileşimleri ve yan etkileri artmakta, uyunç azalmaktadır. Toplam vücut suyunun ve yağsız vücut kitlesinin azalması sonucu digoksin, lityum, alkol gibi dağılım hacmi dar olan ilaçlarda kan konsantrasyonu artar, sonuçta terapötik aralığı zaten dar olan bu tür ilaçların yaşlıda etkisi ve dolayısıyla toksisite potansiyeli de artar. durum kalp yetmezliği olan yaşlı bir hastada digoksinin yükleme dozunun azaltılmasını gerektirebilir.
Çoğu psikotrop ilaçta olduğu gibi,vücutta yağ dokuda dağılan ilaçların, geriatrik hastalarda dağılım hacmi genişlemiştir ve ilerleyen yaşla böbrek fonksiyonlarındaki azalma sonucu ilaç klirensinin de bozulmuş olması nedeniyle bu tür ilaçlarda yarı ömür uzar. Baroreseptor refleks mekanizmanın duyarlılığını yitirmesi antihipertansif ajanlarla tedavi edilmekte olan yaşlılarda postüral hipotansiyonun sıklıkla ortaya çıkmasına neden olur. Özellikle güçlü vazodilatör etki oluşturan prazosin vb leri; hidralazin, minoksidil gibi direkt vazodilatörler ve rezerpin, guanetidin gibi adr. nöron blokörleri kullanırken hasta ortostatik hipotansiyon olasılığına karşı uyarılmalıdır.β-adrenerjik reseptör yanıtında azalma nedeniyle propranolol ve izoproterenol / izoprenalin gibi ilaçlara yanıt azalır. β-reseptör duyarlığının azalması ve katekolamin düzeyinin artması yaşlılarda sistolik kan basıncını yükseltir. Hipertansiyon tedavisinde β-blokörlerin etkililiği yaşlı hastalarda, genç hastalara göre daha azdır ve yaşlılarda başka bir hastalık bulunmağı durumda hipertansiyon tedavisinde β-blokör ajanlar ilk seçenek ilaçlar olmamalıdır.Yaşlıda hipovolemi, kardiak “output”un azalması, renal kan akımının azalması ve diüretik tedavi renin-anjiotensin-aldosteron sistemi (RAAS)ni aktive eder. Esansiyel hipertansiyonun tedavisi için kullanılan ADEİleri veya ARBler ile bu sistemin bloke edilmesi barorefleks mekanizmasında yetersizliğe ve kısmen bradikinin birikimine bağlı olarak tedavinin başlangıcında ciddi hipotansiyona neden olabilir.
Ayrıca yaşlı hastalarda renin-anjiotensin-aldosteron sistemine etkili antihipertansif ajanlar hipertansiyon tedavisinde daha az etkilidir.Yaşlılarda, farmakokinetik değişikliklere ek olarak K vitaminine bağımlı pıhtılaşma faktörlerinin sentezinin azalması oral antikoagülan olan varfarinin duyarlılığın artmasına yol açar, yaşlı bireylerde varfarinle antikoagülan tedaviye düşük dozda başlanması ve hedeflenen INR düzeyine ulaşıncaya kadar dozun kademeli ve yavaş olarak artırılması uygundur.kognitif fonksiyonlarda önemli rol oynayan kolinerjik nöronların ve reseptörlerin yaşlılarda azalmasıdır. Bunun sonucunda antikolinerjik özelliklere sahip ilaçlar yaşlılarda konfüzyona yol açabilir.Antihistaminikler; güçlü sedatif etki yapabilir, mental performansı bozabilir, antikolinerjik etki taşır, benign prostat hipertrofisinin var olabileceği yaşlı erkek hastada üriner retansiyona yol açabilir, dar açılı glokom olan yaşlıda glokomu tetikleyebilir.
|
