Anatomi 2-2 (ANAT202)

Ders Oturumu 1

"Sinir sistemine giriş"

Prof. Dr. Aynur Emine Çiçekcibaşı (2 ders saati)

Ders özeti

Canlı doku ve sistemlerin önemli özelliklerinden biri uyarılara karşı uygun cevaplar vermesidir. Bu uyarılar (fiziksel, kimyasal, termal, görsel, işitsel, ruhsal) vücudun çeşitli bölümlerinde bulunan reseptör (özel duyarlı yapılar) ler ile algılanarak kademeli bir şekilde sinir sisteminin üst merkezlerine iletilir. Burada değerlendirilen uyarıya karşılık, yine üst merkezlerde hazırlanan cevaplar effektör organlara (iş yapacak yapılar (kas, bez, organ, damar vs)) ulaştırılır. Sinir sistemi fonksiyonel olarak; somatik sinir sistemi (çizgili kaslar gibi isteğimizle çalışan yapıların kontrolünü sağlayan) ve otonom sinir sistemi (kalp, düz kaslar, bezler ve iç organlar gibi istemsiz çalışan yapıların kontrolünü sağlayan) olmak üzere 2 bölüme ayrılır. Morfolojik olarak; merkezi sinir sistemi (MSS) (beyin ve omurilik) ve periferik sinir sistemi (PSS) (31 çift spinal sinir, 12 çift kranial sinir ve ganglionlar) olmak üzere 2 bölüme ayrılır. Sinir sistemi nöronlar (sinir dokusunun fonksiyonel ve yapısal birimi) ve nöroglialar (astrosit, oligodendrosit, mikroglia, epandim hücreleri) dan oluşur. Nöron; perikaryon (hücre gövdesi), dendrit (uyarıları çevreden hücre gövdesine getiren uzantı) ve akson (uyarıyı diğer hücrelere (sinir, kas, bez hücresi vs) ileten uzantı) Nöronlar morfolojik olarak; hücre gövdesinden çıkan uzantı sayılarına göre unipolar, bipolar ve multipolar nöronlar şeklinde sınıflandırılırlar. Fonksiyonel olarak; duysal (somatik afferent, visseral afferent), motor (somatomotor, visseromotor-efferent) ve aranöron (internöron) olmak üzere 3 tipe ayrılırlar. Duysal (afferent) nöronlar; reseptörler aracılığı ile çevreden veya vücut içinden aldıkları uyarıları merkezi sinir sistemine iletirler. Motor (efferent) nöronlar; merkezden aldıkları uyarıları effektör organlara iletirler. Aranöron (internöron); duysal ve motor arasında koordineli çalışmayı sağlayan bağlantı nöronlarıdır. MSS; kranialden-kaudale doğru 1. Prosencephalon (Ön beyin); Telencephalon (hemispherium cerebri) + Diencephalon (epithalamus, thalamus, hypothalamus, subthalamus)2. Mesencephalon (Orta beyin) 3. Rhombencephalon (Arka beyin) Metencephalon (pons ve cerebellum) + Myelencephalon (medulla oblongata=bulbus) 4. Medulla spinalis (omurilik) alt bölümlerinden oluşur. Bu ders sinir sisteminin alfabesini içermesi ve diğer konulara rehberlik etmesi nedeni ile çok önemli bilgi içeriğine sahiptir.

Öğrenme hedefi: Sinir sisteminin temel yapısal özellikleri ve bölümleri hakkında bilgi sahibi olur.

Ders konusu ile ilgili semptomlar (UÇEP Dikey entegrasyonu):