NEÜ MTF Entegre Eğitim Sistemi

Not: Bu alan adı altındaki web sayfaları tasarım/hazırlık aşamasındadır. Kesin ve güncel bilgiler için lütfen NEÜ-MTF resmi web sayfasını takip ediniz.

Farmakoloji 3-6 (FRMA306)

Ders Oturumu 17

"Emetik ve antiemetik ilaçlar"

Dr. Öğr. Üy. İpek Duman (1 ders saati)

Ders özeti

Bulantı ve kusma (emezis) hastalıkların semptom ve işaretidir; Kusma, genelde oral alınan toksik, irritan maddelerin atılması için refleks bir savunma mekanizmasıdır. Emetik ilaçlar akut entoksikasyonların tedavisinde hastayı kusturmak için kullanılır. Antiemetik ve prokinetik ilaçlar, postoperatif, zehirlenme, taşıt tutması, vertigo, kemoterapi ve gebelik gibi durumlarda oluşan emezisin önlenmesi ve tedavisinde ve bazı gastrointestinal bozukluklarda kullanılırlar. Skopolamin (hyosin) hidrobromür, antihistaminikler, nöroleptik ilaçlar, metoklopramid ve benzerleri, domperidon, antiserotonerjik antiemetik ilaçlar, trimetobenzamid ve diğer antiemetikler, emezisin mekanizmasına göre uygun endikasyonlarda kullanılan ilaç gruplarıdır.

Öğrenme hedefi: Emetik ve antiemetik ilaçların sınıflandırılması, etki mekanizması ve etkileri, endikasyon ve kontrendikasyonları, uygulama yolları ve dozları, yan etkileri, önemli etkileşmeleri ve tedavide kullanılışı ile ilgili temel prensipler hakkında bilgi sahibi olma

Ders konusu ile ilgili semptomlar (UÇEP Dikey entegrasyonu):

Semptom	Ders konusu ilgisi
İlaçların istenmeyen etkileri/ilaç etkileşimleri	EMETİK İLAÇLAR İpeka: Santral sinir sistemi depresyonu, kardiyotoksisite (Sefaline bağlı) Apomorfin: Toksisitesi ipeka’dan fazla; Santral sinir sisteminde depresyon/ eksitasyon ANTİEMETİK VE PROKİNETİK İLAÇLAR Skopolamin (hyosin) hidrobromür: Parasempatolitik YE ve sedasyon yapar. Antihistaminikler: Uyuşukluk, ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, kabızlık Nöroleptik ilaçlar: Ekstrapiramidal yan etkiler (parkinson benzeri tremor, rijidite, akinezi ve tardif diskinezi -hareket boz.luğu); çocuklarda akut distonik reaksiyon Metoklopramid ve benzerleri Metoklopramid: En sık uyuşukluk, ağız kuruluğu, konstipasyon veya diyare, halsizlik, deri döküntüleri, Uzun süre yüksek dozda ekstrapiramidal yan etkiler; çocukta distoni, fasiyal spazm, yaşlılarda parkinson benzeri tremor, rijidite, akinezi ve tardif diskinezi (en sık hareket bozukluğu yapan ilaç) galaktore; Gebelikte ilk trimestrede kullanılmaz Alizaprid: YE metoklopramide benzer Domperidon: QT uzaması ve kardiyak aritmi, ani kalp durması bildirilmiş (yaşlılarda dikkatli kullanım) İV injeksiyon yavaş yapılmalı (nadiren kardiyak arrest) Antiserotonerjik antiemetik ilaçlar: Ortak YE: Başağrısı ve konstipasyondur. (mide motilitesini artırır barsakta azaltır) EKG’de QT aralığını uzatabilirler (aritmi, kardiyak komorbidite - ilaç etkileşimleri) Trimetobenzamid: Çocukta parenteral kullanılmaz. (konvülziyon, döküntü, diyare) YE: Yüksek dozda ekstrapiramidal YE’ler, baş dönmesi, diyare, hipotansiyon (parenteral) Dronabinol: Aniden kesilirse yoksunluk sendromu, bağımlılık riski Betahistin: Gastrointestinal bozukluk, baş ağrısı, döküntü, kaşıntı olabilir. Önemli Etkileşim: Metoklopramid sedatif, nöroleptik, TSAD (Trisiklik antidepresan ilaçlar) ile birlikte verilmez, toksisitesini artırır. MAOİ’leri (Monoamino oksidaz inhibitörleri) Metoklopramid toksisitesini artırır. Antiserotonerjik antiemetik ilaçlar- Antidepresan ilaçlardan SSRI, SNRI’larla birlikte serotonin sendromu bildirilmiş. Sisaprid, Aprepitant CYP3A4 ile metabolize edilir; ilaçlarla etkileşebilir.

Semptom

Ders konusu ilgisi

İlaçların istenmeyen etkileri/ilaç etkileşimleri

EMETİK İLAÇLAR İpeka: Santral sinir sistemi depresyonu, kardiyotoksisite (Sefaline bağlı) Apomorfin: Toksisitesi ipeka’dan fazla; Santral sinir sisteminde depresyon/ eksitasyon ANTİEMETİK VE PROKİNETİK İLAÇLAR Skopolamin (hyosin) hidrobromür: Parasempatolitik YE ve sedasyon yapar. Antihistaminikler: Uyuşukluk, ağız kuruluğu, görme bulanıklığı, kabızlık Nöroleptik ilaçlar: Ekstrapiramidal yan etkiler (parkinson benzeri tremor, rijidite, akinezi ve tardif diskinezi -hareket boz.luğu); çocuklarda akut distonik reaksiyon Metoklopramid ve benzerleri Metoklopramid: En sık uyuşukluk, ağız kuruluğu, konstipasyon veya diyare, halsizlik, deri döküntüleri, Uzun süre yüksek dozda ekstrapiramidal yan etkiler; çocukta distoni, fasiyal spazm, yaşlılarda parkinson benzeri tremor, rijidite, akinezi ve tardif diskinezi (en sık hareket bozukluğu yapan ilaç) galaktore; Gebelikte ilk trimestrede kullanılmaz Alizaprid: YE metoklopramide benzer Domperidon: QT uzaması ve kardiyak aritmi, ani kalp durması bildirilmiş (yaşlılarda dikkatli kullanım) İV injeksiyon yavaş yapılmalı (nadiren kardiyak arrest) Antiserotonerjik antiemetik ilaçlar: Ortak YE: Başağrısı ve konstipasyondur. (mide motilitesini artırır barsakta azaltır) EKG’de QT aralığını uzatabilirler (aritmi, kardiyak komorbidite - ilaç etkileşimleri) Trimetobenzamid: Çocukta parenteral kullanılmaz. (konvülziyon, döküntü, diyare) YE: Yüksek dozda ekstrapiramidal YE’ler, baş dönmesi, diyare, hipotansiyon (parenteral) Dronabinol: Aniden kesilirse yoksunluk sendromu, bağımlılık riski Betahistin: Gastrointestinal bozukluk, baş ağrısı, döküntü, kaşıntı olabilir. Önemli Etkileşim: Metoklopramid sedatif, nöroleptik, TSAD (Trisiklik antidepresan ilaçlar) ile birlikte verilmez, toksisitesini artırır. MAOİ’leri (Monoamino oksidaz inhibitörleri) Metoklopramid toksisitesini artırır. Antiserotonerjik antiemetik ilaçlar- Antidepresan ilaçlardan SSRI, SNRI’larla birlikte serotonin sendromu bildirilmiş. Sisaprid, Aprepitant CYP3A4 ile metabolize edilir; ilaçlarla etkileşebilir.